Prowadzenie działalności nierejestrowanej a sprzedaż jedzenia w domu: przepisy i wymogi

Działalność nierejestrowana to stosunkowo nowa forma prowadzenia małego biznesu, która zyskuje na popularności wśród osób chcących sprzedawać domowe wyroby kulinarne. Mimo braku konieczności rejestracji firmy, sprzedaż jedzenia podlega szczególnym regulacjom prawnym i sanitarnym. W tym artykule wyjaśniamy, jakie wymogi musisz spełnić, aby zgodnie z prawem sprzedawać jedzenie przygotowywane w domu w ramach działalności nierejestrowanej.

Czym jest działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana (zwana również nieewidencjonowaną) to forma prowadzenia drobnej działalności gospodarczej bez konieczności rejestracji w CEIDG. Wprowadzona w 2018 roku w ramach tzw. „Konstytucji Biznesu”, umożliwia legalną sprzedaż towarów lub usług pod określonymi warunkami.

Działalność nierejestrowana może być prowadzona, jeśli przychody z niej nie przekraczają 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu (w 2024 roku limit wynosi 3181,50 zł miesięcznie).

Aby skorzystać z tej formy działalności, nie możesz prowadzić firmy w tej samej branży w ciągu ostatnich 60 miesięcy. Pamiętaj, że nie wszystkie rodzaje działalności można prowadzić w formie nierejestrowanej – wykluczono działalności koncesjonowane, wymagające zezwoleń czy regulowane specjalnymi przepisami.

Sprzedaż żywności w ramach działalności nierejestrowanej

Sprzedaż żywności domowej produkcji jest możliwa w ramach działalności nierejestrowanej, jednak wymaga spełnienia dodatkowych warunków. Najważniejszym obowiązkiem jest rejestracja w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Sanepid). Nawet przy działalności nierejestrowanej musisz zgłosić fakt produkcji i sprzedaży żywności do Sanepidu – jest to wymóg bezwzględny, od którego nie ma wyjątków.

Procedura rejestracji jest stosunkowo prosta i obejmuje:

Złożenie wniosku o rejestrację zakładu w Sanepidzie (na co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem działalności)
Wypełnienie formularza zawierającego dane osobowe oraz informacje o rodzaju produkowanej żywności
Oczekiwanie na wpis do rejestru (nie jest wymagana kontrola przed rozpoczęciem działalności)

Co istotne, rejestracja w Sanepidzie jest całkowicie bezpłatna, a działalność możesz rozpocząć od razu po otrzymaniu potwierdzenia rejestracji.

Wymogi sanitarne dla produkcji żywności w domu

Mimo że działalność jest nierejestrowana, wymogi sanitarne pozostają rygorystyczne. Bezpieczeństwo konsumentów jest priorytetem niezależnie od skali prowadzonego biznesu. Przygotowując żywność na sprzedaż w warunkach domowych, musisz spełnić następujące warunki:

Pomieszczenia i wyposażenie

Kuchnia, w której przygotowujesz jedzenie na sprzedaż, powinna:

Być oddzielona od innych pomieszczeń mieszkalnych, aby uniknąć zanieczyszczenia krzyżowego
Posiadać łatwo zmywalne powierzchnie (ściany, podłogi) umożliwiające skuteczne czyszczenie i dezynfekcję
Być wyposażona w odpowiednie urządzenia chłodnicze do przechowywania surowców i gotowych produktów
Mieć stały dostęp do bieżącej ciepłej i zimnej wody
Posiadać odpowiednie oświetlenie zapewniające bezpieczną pracę

Higiena produkcji

Przy produkcji żywności konieczne jest przestrzeganie zasad GHP (Dobrej Praktyki Higienicznej) oraz GMP (Dobrej Praktyki Produkcyjnej). W praktyce oznacza to:

Używanie czystej odzieży ochronnej podczas przygotowywania żywności
Regularne mycie i dezynfekcję powierzchni roboczych przed i po produkcji
Przechowywanie produktów w odpowiednich warunkach temperaturowych
Oddzielenie surowców od produktów gotowych, aby zapobiec zanieczyszczeniu
Rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny osobistej, w tym dokładne mycie rąk

Osoby przygotowujące żywność powinny posiadać aktualne badania sanitarno-epidemiologiczne (tzw. książeczkę sanepidowską), które potwierdzają brak przeciwwskazań do pracy przy żywności. Ten dokument jest niezbędny nawet przy niewielkiej skali produkcji.

Popularne rodzaje domowej produkcji żywności

W ramach działalności nierejestrowanej szczególną popularnością cieszą się różne formy domowej produkcji żywności. Każda z nich ma swoje specyficzne wymogi:

Wypieki domowe

Produkcja ciast, ciasteczek czy innych wypieków wymaga szczególnej dbałości o higienę oraz odpowiedniego przechowywania gotowych wyrobów. Kluczowe jest prawidłowe oznakowanie produktów z informacją o wszystkich składnikach (ze szczególnym uwzględnieniem alergenów) oraz dacie przydatności do spożycia. Pamiętaj o używaniu wysokiej jakości surowców i przestrzeganiu receptur, aby zapewnić powtarzalność wyrobów.

Produkcja pierogów i innych dań

Przy produkcji pierogów czy innych dań gotowych należy zwrócić uwagę na:

Odpowiednie przechowywanie w warunkach chłodniczych (temperatura 0-4°C)
Informowanie klientów o sposobie podgrzewania i maksymalnym czasie przechowywania
Zapewnienie odpowiednich opakowań (najlepiej jednorazowych i bezpiecznych dla żywności)
Szybkie schładzanie gotowych produktów, aby zapobiec rozwojowi bakterii

Przetwory domowe

Produkcja dżemów, konfitur czy innych przetworów wymaga przestrzegania zasad pasteryzacji i sterylizacji. Prawidłowe zakonserwowanie produktu jest kluczowe dla jego bezpieczeństwa mikrobiologicznego. Niezbędne jest też odpowiednie etykietowanie z informacją o składzie, dacie produkcji i terminie przydatności do spożycia.

Obowiązki podatkowe i formalne

Prowadząc działalność nierejestrowaną związaną ze sprzedażą żywności, masz również określone obowiązki podatkowe i formalne:

Ewidencjonowanie wszystkich przychodów (prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży)
Wystawianie rachunków na żądanie klienta (nie są to faktury VAT)
Ścisłe przestrzeganie miesięcznego limitu przychodów (75% minimalnej pensji)
Przechowywanie dokumentacji związanej z produkcją i sprzedażą przez okres wymagany przepisami

Przychody z działalności nierejestrowanej rozliczasz w rocznym zeznaniu podatkowym jako „inne źródła przychodów” (PIT-36). Pamiętaj o zachowaniu wszystkich dowodów zakupu surowców, które mogą stanowić koszty uzyskania przychodu.

Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących produkcji i sprzedaży żywności, nawet w ramach działalności nierejestrowanej, może prowadzić do poważnych konsekwencji:

Kary finansowe nakładane przez Sanepid (od kilkuset do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych)
Natychmiastowy zakaz prowadzenia działalności związanej z żywnością
Odpowiedzialność cywilna w przypadku zatruć pokarmowych klientów
Konsekwencje podatkowe w przypadku przekroczenia limitu przychodów lub braku ewidencji

Brak zgłoszenia do Sanepidu produkcji żywności na sprzedaż jest wykroczeniem, nawet jeśli działasz w ramach działalności nierejestrowanej. Nie warto ryzykować – procedura rejestracji jest prosta i bezpłatna.

Działalność nierejestrowana to doskonała opcja dla osób rozpoczynających przygodę z biznesem kulinarnym. Pozwala na legalne testowanie swoich produktów na rynku bez konieczności zakładania firmy i ponoszenia związanych z tym kosztów. Jednak pamiętaj, że sprzedaż żywności zawsze wiąże się z odpowiedzialnością za zdrowie konsumentów, dlatego przestrzeganie wymogów sanitarnych jest kluczowe – niezależnie od skali działalności. Właściwe przygotowanie i znajomość przepisów pozwolą Ci cieszyć się rozwojem kulinarnego biznesu bez niepotrzebnych problemów prawnych.