Jak skorzystać z czynnego żalu w 2024 roku: wzór zawiadomienia i omówienie

Czynny żal to instytucja prawa karnego skarbowego, która pozwala uniknąć odpowiedzialności karnej w przypadku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Jest to niezwykle przydatne narzędzie dla osób, które nie dopełniły swoich obowiązków podatkowych, np. złożyły deklarację po terminie lub w ogóle jej nie złożyły. Aby skorzystać z czynnego żalu, należy spełnić kilka warunków: dobrowolnie ujawnić fakt popełnienia czynu zabronionego, złożyć zawiadomienie zanim organ ścigania dowie się o popełnionym czynie, oraz opisać istotne okoliczności zdarzenia.

Prawidłowo sporządzony dokument czynnego żalu powinien zawierać dane osobowe podatnika, dane organu, do którego kierowane jest pismo, dokładny opis popełnionego czynu oraz wyjaśnienie okoliczności, które doprowadziły do naruszenia przepisów. Warto pamiętać, że samo złożenie czynnego żalu nie zwalnia z obowiązku uregulowania zaległości podatkowych – należy również dopełnić zaniedbanego obowiązku, np. złożyć brakującą deklarację.

Poniższy wzór zawiadomienia o czynnym żalu może być wykorzystany w przypadku niezłożenia w terminie deklaracji podatkowej. Dokument ten można dostosować do konkretnej sytuacji, zmieniając odpowiednie fragmenty tekstu.

Jak prawidłowo wypełnić zawiadomienie o czynnym żalu

Przygotowanie skutecznego zawiadomienia o czynnym żalu wymaga uwzględnienia kilku istotnych elementów. Poniżej znajdziesz szczegółowe wskazówki dotyczące każdej części dokumentu, które pomogą Ci uniknąć typowych błędów i zwiększyć szanse na pozytywne rozpatrzenie Twojej sprawy.

Dane podatnika i organu

Na początku dokumentu należy umieścić swoje dane osobowe, w tym imię i nazwisko, PESEL, NIP oraz adres zamieszkania. Czynny żal składamy do właściwego miejscowo naczelnika urzędu skarbowego, czyli tego, w którym rozliczamy się z podatków. Upewnij się, że podajesz aktualny adres urzędu skarbowego – nieprawidłowe wskazanie organu może opóźnić rozpatrzenie Twojej sprawy.

Opis czynu zabronionego

W tej części należy precyzyjnie określić, jakiego czynu zabronionego dotyczy zawiadomienie. Może to być np. niezłożenie w terminie deklaracji podatkowej (PIT, VAT), niezgłoszenie nabycia pojazdu do opodatkowania PCC, czy też niezgłoszenie działalności gospodarczej. Ważne jest dokładne wskazanie okresu, którego dotyczy naruszenie (np. rok podatkowy 2023, miesiąc styczeń 2024, kwartał III 2023). Precyzyjny opis pomoże urzędnikom w szybkiej identyfikacji sprawy i właściwym zakwalifikowaniu Twojego zawiadomienia.

Uzasadnienie

Uzasadnienie powinno zawierać szczegółowy opis okoliczności, które doprowadziły do popełnienia czynu zabronionego. Warto opisać przyczyny niewywiązania się z obowiązku podatkowego, np. długotrwała choroba, problemy rodzinne, nieświadomość obowiązku, zagubienie dokumentów. Pamiętaj, że wyjaśnienie powinno być wiarygodne i zgodne z prawdą – organy skarbowe mają możliwość weryfikacji podanych przez Ciebie informacji. Jeśli to możliwe, załącz dokumenty potwierdzające okoliczności, na które się powołujesz (np. zaświadczenie lekarskie).

Zobowiązanie do naprawienia szkody

W zawiadomieniu należy wyraźnie zaznaczyć, że wraz z pismem składasz brakującą deklarację lub dopełniasz innego zaniedbanego obowiązku. Dobrze jest również wskazać konkretny termin, w którym zobowiązujesz się uregulować zaległości podatkowe wraz z odsetkami. Samo złożenie czynnego żalu nie zwalnia z obowiązku uiszczenia należnych podatków i odsetek za zwłokę – aby czynny żal był skuteczny, musisz naprawić wyrządzoną szkodę. Jeśli nie jesteś w stanie natychmiast uregulować zaległości, możesz zwrócić się o rozłożenie płatności na raty.

Najczęstsze błędy przy składaniu czynnego żalu

Przy korzystaniu z instytucji czynnego żalu warto unikać typowych błędów, które mogą spowodować, że zawiadomienie nie przyniesie oczekiwanych skutków:

• Złożenie zawiadomienia po wszczęciu postępowania – czynny żal musi być złożony zanim organ ścigania dowie się o popełnionym czynie, w przeciwnym razie traci swoją moc ochronną
• Niepełne opisanie czynu zabronionego – brak precyzyjnego wskazania, jakiego obowiązku nie dopełniliśmy, może sprawić, że organ nie będzie w stanie właściwie zakwalifikować naszego zawiadomienia
• Brak uzasadnienia – pominięcie wyjaśnienia okoliczności popełnienia czynu może wzbudzić wątpliwości co do naszej dobrej woli
• Niezłożenie brakującej deklaracji – samo zawiadomienie bez dopełnienia zaniedbanego obowiązku jest niewystarczające i może zostać uznane za nieskuteczne
• Zatajenie istotnych faktów – nieujawnienie wszystkich istotnych okoliczności może skutkować odrzuceniem czynnego żalu

Kiedy czynny żal nie zadziała?

Instytucja czynnego żalu nie zawsze przyniesie oczekiwane skutki. Zgodnie z art. 16 § 5 Kodeksu karnego skarbowego, zawiadomienie jest bezskuteczne, jeśli:

• Zostało złożone po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej zmierzającej do ujawnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego
• Organ ścigania posiadał już wcześniej wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego
• Po popełnieniu czynu zabronionego sprawca dopuścił się podobnego czynu zabronionego

Warto pamiętać, że w 2024 roku możliwość skorzystania z czynnego żalu jest ograniczona w przypadku osób, które w ciągu ostatnich 2 lat korzystały już z tej instytucji w podobnej sprawie. Organy skarbowe mogą uznać takie działanie za celowe unikanie obowiązków podatkowych i odmówić zastosowania dobrodziejstwa czynnego żalu.

Termin na złożenie czynnego żalu

Nie istnieje formalny termin na złożenie czynnego żalu – można go złożyć w dowolnym momencie, pod warunkiem że organ ścigania nie dowiedział się jeszcze o popełnionym czynie. Jednak im szybciej to zrobimy, tym mniejsze ryzyko, że urząd skarbowy wcześniej wykryje nasze zaniedbanie. W praktyce warto złożyć czynny żal jak najszybciej po uświadomieniu sobie popełnionego błędu, nie czekając na kontakt ze strony organu podatkowego. Pamiętaj, że w dobie cyfryzacji administracji skarbowej, wiele nieprawidłowości jest wykrywanych automatycznie przez systemy informatyczne, co znacznie skraca czas między popełnieniem czynu a jego ujawnieniem przez organy skarbowe.